Mixail Qorbaçovun keçmiş SSRİ Mərkəzi Komitəsinin
rəhbərliyinə gəlişindən sonra “yenidən qurma” adı altında siyasi proseslərə
start verildi. 1985-ci ildə başlanmış bu proses 1988-ci ildə artıq elə bir
sonluğa gətirib çıxartdı ki, SSRİ adlı rus imperiyasının dağılmasını labüd
etdi. Bunu da şərtləndirən əsas səbəblər
SSRİ yaradılarkən bu birliyə daxil olan bütün xalqlara bərabər hüquq və
azadlıqların veriləcəyi, ərazidə yaşayan insanlara xoşbəxt gələcəyin təmin ediləcəyi
vədlərinin heç birinə əməl edilməməsi  və
əksinə birliyə daxil olan xalqların istisnasız olaraq rus şovinizminin təsirinin
altına salınması, düzgün olmayan iqtisadi, siyasi, beynəlxalq və hərbi siyasətin
aparılması nəticəsində SSRİ-nin digər dövlətlərlə müqaisədə inkişaf səviyyəsinin
olduqca aşağı səviyyədə olması idi.

   20
Yanvar faciəsi xalqımıza qarşı göstərilən ədalətsiz, insanlıqdan kənar, qərəzli,
amansız münasibətin nəticəsi kimi qiymətləndirilməlidir. Xalqımız rus
imperiyasının təsiri altında yaşadığı dövrdə çoxsaylı ədalətsizliklərlə üzləşməli
olub. Tarixi torpaqlarımız parçalanmaya məruz qalıb, xalqımız insanlıq əleyhinə
cinayətlərlə üzləşərək daimi yaşayış yerlərini tərk etməli olub, həqiqi
tariximiz saxtalaşdırılıb, xalqımız üçün saxta tarix yazılıb, xalqımızın qəhrəman
oğulları düşmən obrazında, milli satqınlar isə qəhrəman cildində millətimizə təqdim
edilib.

   20
Yanvar faciəsini də xalqımıza qarşı aparılan mənfur siyasətin tərkib hissəsi
olaraq dəyərləndirməyimiz  məncə daha
doğru  olardı! Keçmiş SSRİ-ni idarə edən heyətin
tərkibinə bələd olan hər kəs bilir ki, bu tərkibdə daima erməni millətinin
nümayəndələri olub və onlardan xalqımıza qarşı 
maşa kimi istifadə edilib. SSRİ Mərkəzi Komitəsinin baş katibi Mixail Qorbaçovun
da ətrafında erməni daşnak tör-töküntüləri çoxluq təşkil edirdi. Bunlardan biri
də M.Qorbaçovun köməkçisi akademik  Aqanbekyan idi və 1980-ci ilin sonlarında
Fransada səfərdə olarkən “Humanite” jurnalına müsahibəsində Azərbaycanın
ayrılmaz tərkib hissəsi olan keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Ermənistana
birləşdirilməsinin ilk dəfə səsləndirmiş və bunu iqtisadi cəhətdən əsaslandırmağa
çalışmışdı. Bundan az bir müddət keçdikdən sonra Ermənistanda və keçmiş Dağlıq
Qarabağ ərazisində ermənilərin etiraz nümaişləri başlandı. Keçmiş SSRİ rəhbərliyi
erməniləri cəzalandırmaq əvəzinə, əksinə proseslərin dərinləşməsi, milli ədavətin
qızışdırılması yolunu tutdu. Keçmiş SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi bu işdə
xüsusi fəaliyyət göstərdi, Xankəndində keçirilən ilk etiraz mitinqlərini,
Sumqayıt və 1990-cı ilin 20 Yanvar öncəsi Bakıda bir neçə ermənilərin qətlə
yetirilməsini süni şəkildə onlar təşkil etdilər ki, əllərinə bəhanə keçirib
xalqımıza qarşı bu vandal aktını törədə bilsinlər.

   20 Yanvar faciəsindən öncə də Alma – Ata-da,
Tiflisdə və Volnusda  silah yolu ilə
keçmiş SSRİ rəhbərliyi etirazları yatırmışdı. Lakin onların heç birində Azərbaycanda
olduğu kimi qəddarlıq nümaiş etdirməmişdilər.

   Yanvar ayının 19-da artıq bütün hazırlıq işləri
başa çatdırıldı. Emisarlar və milli satqınlar məhz həmin gecə xalqın axın-axın
meydanlara, küçələrə çıxmasını təmin etdilər. Faciənin baş verəcəyi haqqında əvvəlcədən
məlumatı olan xəyanətkar rəhbərlər xalqı xəbərdar etmədilər. Həmin gün
telestudiyanın enerji bloku partladıldı. Fövqəladə vəziyyət rejimi haqqında
Sov.İKP MK-nın Baş katibi M.S.Qorbaçovun fərmanı isə qırğından sonra elan
edildi. Bütün bunlar təsadüf yox, mənfur bir planın dəqiq hazırlanmış ssenarisi
əsasında baş tutdu.

  Yanvar ayının 19-dan 20-nə keçən gecə rus-erməni
ordu birləşmələri imperiya hərb maşınının ən yüksək texnika ilə təchiz olunmuş
halda Bakıya daxil oldular və amansız qırğın törətdilər. Artıq faciə ilə üzbəüz
dayandığını başa düşən Azərbaycan xalqı geri çəkilmədi. Bu da bəşər tarixində
yeni bir qəhrəmanlıq nümunəsi oldu. Bakıda və respublikanın rayonlarında 147 nəfər
qətlə yetirildi, 744 nəfər yaralandı, 841 nəfər isə həbs olundu. Bu, sözün əsl
mənasında, öz hüquqları və azadlığı uğrunda ayağa qalxan xalqın inam və iradəsini
sıradan çıxarmaq və Sovet hərb maşınının gücünü nümayiş etdirmək məqsədi ilə həyata
keçirilmiş qanlı cinayət idi.

  Böyük bir imperiyanın güc nazirliklərini təmsiledən
generalların Bakıda oturub bilavasitə rəhbərlik etdikləri 20 yanvar əməliyyatı
barbar bir qırğınla sona çatdı. Ancaq nə bu cəza, nə də ondan sonrakı müsibətlər
Azərbaycan xalqının iradəsini qıra bilmədi. Azadlıq uğrunda - müstəqillik
yolunda dönmədən mübarizə aparan xalqımız sonunda öz məqsədinə nail oldu.

    Nəzərə alsaq ki, Bakıya göndərilən ordunun tərkibinə
Rostov və Krasnodar vilayətlərindən erməni daşnaklarının  cəlb edilməsi faktı onu təsdiq edir ki,
Bakıda planlaşdırılan qətliam qəddarlığı 
ilə daha amansız olmalı və Azərbaycan xalqına göz dağı verilməli idi.
Belə də oldu. Rus imperiyası 20 Yanvar faciəsini törətməklə öz mahiyyətini
ortaya qoymuş oldu.  20 Yanvar
imperiya  üçün heç bir mənəvi və insani dəyərin
olmadığını təsdiq etdi. 

   20 Yanvara birmənalı qiymət vermək məncə yanlış
olardı. Xalqımıza qarşı törədilmiş qətliamı faciə idisə, digər tərəfdən
xalqımızın qəhrəmanlıq salnaməsidir və gələcək nəsillərimiz üçün örnək nümunəsidir.

 Vahid Əliyev,

YAP Xocalı rayon təşkilatının
sədri